Từ tháng 11/2022, sự xuất hiện của một ứng dụng mới có tên gọi Chat GPT (Chat Generative Pre-training Transformer) - một Chatbot được mệnh danh là trí tuệ nhân tạo (AI) thông minh nhất thế giới do công ty khởi nghiệp OpenAI phát triển làm giới công nghệ trên toàn thế giới quan tâm và đã thu hút số lượng lớn người dùng. Có thể nói, với sự kiện này, thế giới công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) và trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI) đã chính thức mở ra một kỷ nguyên mới cho toàn nhân loại.
Theo Reuters, AI và những tác động của nó đang trở thành tâm điểm của Diễn đàn Kinh tế Thế giới năm nay. Trước đó, vào tháng 3/2023, Geoffrey Hinton, giáo sư đoạt giải Turing – giải thưởng cao nhất về khoa học máy tính, chia sẻ với CBS News: “Tôi từng nghĩ phải 20-50 năm tới con người mới đạt được AGI, nhưng giờ mọi thứ thay đổi quá nhanh”.
Tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới WEF diễn ra ở Davos (Thụy Sĩ) hồi tháng 1, CEO OpenAI Sam Altman cho biết AGI có thể sớm hình thành. Elon Musk dự đoán rằng điều này có thể trở thành hiện thực vào năm 2029, trong khi một cuộc khảo sát rộng rãi hơn do Metaculus thực hiện cho rằng nó sẽ xảy ra vào tháng 10 năm 2032.
Tại diễn đàn Đổi mới sáng tạo Việt Nam của Forbes Việt Nam vào tháng 3/2023, tiến sĩ Nguyễn An Nguyên – Founder, CEO Trusting Social – là một trong những người đầu tiên tại Việt Nam nhận định “AI sẽ đi rất nhanh trong quá trình trở thành AGI”. Tiến sĩ Nguyên cũng chia sẻ thêm: “ChatGPT cho chúng tôi cơ hội phục vụ người nghèo với đầy đủ thông tin tài chính, tín dụng với chi phí vài ngàn đồng/tháng. Đó chính là một cuộc cách mạng về chi phí”.
Trong bối cảnh đó, Trusting Social coi Trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI) là cuộc cách mạng vĩ đại nhất của loài người và nó sẽ thay đổi tốc độ tiến bộ, sự phát triển của kinh tế, chính trị, khoa học và chất lượng đời sống của con người.
Trusting Social được thành lập bởi nhà khoa học dữ liệu, tiến sĩ Nguyễn An Nguyên vào năm 2013 với sứ mệnh dùng công nghệ giúp người nghèo vay tiền. Đến tháng 10/2023, Trusting Social hoàn thành mục tiêu này bằng việc cung cấp giải pháp chấm điểm tín dụng cho nhà mạng ở 4 quốc gia, Ấn Độ, Philippines, Indonesia và Việt Nam với tổng cộng hơn 1 tỷ thuê bao.
Trước cột mốc 11/2022 khi ChatGPT ra đời, Trusting Social đã có gần 10 năm trong lĩnh vực học máy dựa trên dữ liệu lớn cùng với trung tâm nghiên cứu sâu về AI và đã trở thành tiên phong trong cuộc cách mạng này. Hiện Trusting Social và tiến sĩ Nguyễn An Nguyên đang thực hiện quá trình chuyển đổi tiếp theo, với tầm nhìn và mục tiêu trở thành thành tổ chức hàng đầu về nền tảng AGI ở châu Á.
Nói về quá trình hình thành và phát triển của Trusting Social, tiến sĩ Nguyễn An Nguyên đặc biệt nhấn mạnh đến 2 khái niệm là tài chính toàn diện (financial inclusion) và sự thông hiểu các dịch vụ tài chính (financial literacy).
Theo tiến sĩ Nguyễn An Nguyên, bài toán trung tâm của tài chính toàn diện (financial inclusion) hay phổ cập về tín dụng là vấn đề về thông tin. Ở các thị trường phát triển như châu Âu, châu Mỹ, việc chia sẻ thông tin, lịch sử thông tin thanh toán các khoản vay, chi tiêu đã được tiến hành từ hàng trăm năm nay. Vì vậy, mọi người đều có lịch sử tín dụng và ngân hàng dựa trên lịch sử tín dụng của trung tâm thông tin tín dụng tư nhân hay của quốc gia để ra quyết định cho vay, cung cấp dịch vụ.
Ở các nước đang phát triển hay các thị trường mới nổi, khía cạnh này còn rất mới nên phần lớn người dân không có lịch sử tín dụng. Do đó, họ khó tiếp cận được nguồn vốn vay từ hệ thống ngân hàng mà thường phải vay từ nguồn tín dụng đen với lãi suất cao có thể lên đến 1 đến 1.6%/ngày.
Mục tiêu trung tâm của Trusting Social là giúp các ngân hàng có thể đánh giá mức độ tín nhiệm của người tiêu dùng không có lịch sử tín dụng, từ đó giúp họ tiếp cận nguồn vốn vay chính thống.
Trong khi đó financial literacy, theo tiến sĩ Nguyễn An Nguyên, là sự thông hiểu về các dịch vụ tài chính. Ở các nền kinh tế đang phát triển nói chung, mức độ hiểu biết về vấn đề này của đa số người dân còn tương đối thấp. Thay vào đó họ lại quen thuộc hơn với các dịch vụ tài chính cổ truyền, như là ở Philippines có mô hình vay 5 trả 6, hay ở Việt Nam có hình thức chơi hụi, cầm đồ…
Sự thiếu hiểu biết, khó tiếp cận về các dịch vụ tài chính cơ bản bắt nguồn từ việc hệ thống ngân hàng không thể có lợi nhuận khi phải dành chi phí quá cao để cung cấp các dịch vụ tài chính cho phân khúc khách hàng bình dân và những người thu nhập thấp. Do vậy, nhóm đối tượng này không có nhiều cơ hội được trải nghiệm các dịch vụ tài chính hiện đại. Các thế hệ trong gia đình thường chỉ sử dụng dịch vụ tài chính truyền thống.
Khi người tiêu dùng không hiểu được các khái niệm cơ bản về dịch vụ tài chính của ngân hàng, họ sẽ e ngại. Trên thực tế, dịch vụ tài chính của ngân hàng hay các công ty tài chính rẻ hơn rất nhiều so với các dịch vụ tài chính truyền thống như cầm đồ hay tín dụng đen. Mặc dù vậy, phần lớn người tiêu dùng không hiểu nên họ ngại tiếp cận. Vì vậy, nhóm đối tượng này vốn đã có thu nhập đã không cao nhưng lại phải trả chi phí tài chính cao nhất trong toàn bộ nền kinh tế.
Các nước đang phát triển cũng không phổ cập đủ nhiều kiến thức về kinh tế, tài chính trong trường học. Đây cũng chính là điểm nghẽn của sự phát triển dịch vụ tài chính ở các nước đang phát triển vì người dân không được trang bị kiến thức căn bản dẫn đến tâm lý e ngại các dịch vụ tài chính. Khi không tiếp cận được tín dụng, họ không tạo được các cơ hội kinh doanh, các cơ hội việc làm và học tập mới.
Vậy nên, mục tiêu tiếp theo của Trusting Social là dùng trí tuệ nhân tạo để giúp khách hàng có những thông tin căn bản về tài chính, từ đó đưa ra những lựa chọn phù hợp với họ.
Như vậy, financial literacy là vấn đề trung tâm, cốt lõi để giải quyết bài toán về financial inclusion. Bài toán financial inclusion là vấn đề trung tâm của việc tạo ra các cơ hội kinh tế cho đa số người dân.
Tiến sĩ Nguyễn An Nguyên giải thích rõ hơn rằng những người nghèo là những người không đạt chuẩn để vay ngân hàng, chứ không hẳn là thu nhập của họ không đủ trang trải cuộc sống. Theo ngân hàng Thế giới, năm 2017, có khoảng 1,7 tỷ người trưởng thành không được tiếp cận dịch vụ tài chính ngân hàng (năm 2014 là hai tỉ người). Việc không tiếp cận được với dịch vụ tài chính cơ bản tạo ra những rào cản lớn.
Trong quá trình thẩm định cho vay, thông thường các ngân hàng yêu cầu khách hàng tối thiểu phải có thu nhập trên 10 triệu, có sao kê lương, có giấy tờ từ người sử dụng lao động. Ví dụ với một người bán bánh mì, họ không có bảng lương, và họ cũng không nhận lương qua tài khoản và không có hợp đồng lao động. Tương tự với một người nông dân, thu nhập của họ có thể trên 10 triệu đồng/ tháng nhưng 6 tháng họ mới có thu nhập một lần vì tính chất mùa vụ.
Các ngân hàng hay phổ biến hơn là các công ty tài chính muốn phục vụ phân khúc này cần phải nghĩ ra các hình thức mới để đánh giá độ tin cậy về tài chính của những người tiêu dùng này. Giải pháp của Trusting Social chính là dữ liệu thay thế.
Phân tích dữ liệu lớn (big data) từ những lĩnh vực tưởng chừng như không liên quan tới giá trị tín dụng có thể giúp đánh giá rủi ro tín dụng, đồng thời dự báo nhu cầu khách hàng để mở rộng thị trường và tăng hiệu quả kinh doanh cho các sản phẩm từ ngân hàng và định chế tài chính.
Dữ liệu thay thế (alternative data) không thuộc phạm trù nhân khẩu học, mà là các dữ liệu hành vi đến từ việc sử dụng điện thoại di động như thời điểm nạp tiền vào tài khoản, tần suất cuộc gọi đi, gọi đến. Có một số doanh nghiệp đã sử dụng dữ liệu thay thế song không thể giải quyết các vấn đề liên quan đến tính cập nhật liên tục hay tính minh bạch và bảo mật.
Trong khi đó, Trusting Social vẫn tiếp tục bền bỉ phát triển nhờ sử dụng các thuật toán AI và ML tiên tiến để phân tích dữ liệu thay thế, giúp tạo ra các mô hình tín dụng chính xác hơn. Các mô hình này liên tục được cải thiện thông qua quá trình học từ dữ liệu mới. Công ty không chỉ dựa vào các chỉ số cơ bản mà còn phân tích sâu vào hành vi sử dụng dịch vụ của người dùng, giúp đưa ra những đánh giá toàn diện hơn về rủi ro tín dụng.
Bên cạnh đó, Trusting Social đặc biệt chú trọng đến bảo mật dữ liệu và quyền riêng tư của người dùng, tuân thủ các quy định pháp lý về bảo mật dữ liệu ở các quốc gia họ hoạt động.
Tiến sĩ Nguyễn An Nguyên cho biết cách đây 2 năm, đơn vị này đã đầu tư mạnh mẽ vào Trí tuệ nhân tạo tổng quát để thúc đẩy mục tiêu phổ cập tài chính đến tất cả người dân ở các nước đang phát triển.
Vị tiến sĩ nhận định Trí tuệ nhân tạo tổng quát sẽ có 2 tác động rất mạnh mẽ đến ngành tài chính – ngân hàng. Đầu tiên, nó có thể giúp chi phí hoạt động của ngành ngân hàng và các định chế tài chính nói chung giảm xuống rất mạnh mẽ.
Trước đây, việc phục vụ một khách hàng bình dân có thể tốn của ngân hàng 10-15 USD/năm. Nhiều ngân hàng không thể phục vụ được phân khúc này vì sau khi phải chi trả các chi phí con người như định danh khách hàng, kiểm tra địa chỉ khách hàng, mở tài khoản, gọi điện tư vấn và chăm sóc khách hàng, … thì doanh thu họ thu được từ khách hàng có khi còn không bằng chi phí bỏ ra.
Nhưng với Trí tuệ nhân tạo tổng quát, máy móc có thể làm được hầu như toàn bộ những nghiệp vụ cơ bản nhất của ngành ngân hàng trong việc phục vụ một khách hàng bình dân. Do đó sẽ làm cho chi phí vận hành của ngành ngân hàng giảm xuống 50% như Trusting Social đang đặt mục tiêu trong vòng 3-5 năm tới và xa hơn nữa có thể giảm tới 60-80%.
Tiến sĩ Nguyễn An Nguyên cho biết trước đây, để định danh một khách hàng có thể tốn từ 3-5 USD nhưng với giải pháp của Trusting Social chỉ tốn từ 0.10 – 0.20 USD (tương đương 2.500 – 5.000 VND). Trước đây để đánh giá rủi ro tín dụng khách hàng có thể tốn từ 20-30 USD và 1-2 tuần nhưng khi sử dụng giải pháp của Trusting Social thì chỉ mất chưa đến 1 USD trong vòng chưa đầy 1 giây.
Theo vị tiến sĩ, ảnh hưởng thứ 2 của trí tuệ nhân tạo tổng quát là giúp cho người dùng trở nên thông minh hơn. Trí tuệ nhân tạo có thể giúp họ giải đáp mọi thắc mắc liên quan đến các dịch vụ tài chính để đưa ra lựa chọn phù hợp với mình.
Các định chế tài chính và các công ty công nghệ về tài chính có thể tạo ra các trợ lý tài chính ảo thế hệ mới, giúp người tiêu dùng ra quyết định về vay nợ, mua bảo hiểm, gửi tiết kiệm, đầu tư,v.v một cách thông minh hơn, và đặc biệt, giúp tiết kiệm chi phí tư vấn khách hàng nhiều hơn so với trước đây.
“Như vậy, trí tuệ nhân tạo vừa có thể giúp ngân hàng tiết kiệm chi phí để phục vụ nhiều khách hàng hơn, vừa giúp người tiêu dùng trở nên thông minh hơn, tự tin tiếp cận với hệ thống ngân hàng và sử dụng dịch vụ tài chính tiết kiệm hơn, hiệu quả hơn” – tiến sĩ Nguyễn An Nguyên nhấn mạnh.
Ngoài ra, Generative AI hay trí tuệ nhân tạo tạo sinh là một xu hướng lớn trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo tổng quát. Đây là một mô hình có thể làm rất nhiều việc khác nhau từ ghi chép lại một cuộc họp, phân tích dữ liệu, thuyết phục khách hàng.
Tiến sĩ Nguyễn An Nguyên nhận định việc đầu tư mạnh mẽ vào generative AI và AGI làm cho chuỗi các dịch vụ về trí tuệ nhân tạo của Trusting Social được mở rộng ra rất nhiều. Đặc biệt với công nghệ Agent Foundry mà công ty đã ra mắt năm 2023, nền tảng cung cấp trợ lý ảo chuyên biệt cho ngành ngân hàng dựa trên trí tuệ nhân tạo tổng quát đã có thể thực hiện 2 nghiệp vụ chính: Chăm sóc khách hàng và Phân tích dữ liệu – báo cáo. Đây cũng là minh chứng thực tế cho tầm nhìn và sự vượt bậc về phát triển công nghệ AI ở Trusting Social.
Hiện tại, công ty đang đầu tư mạnh vào mảng chăm sóc khách hàng với sản phẩm Alice. AI Agent này chỉ cần 5 ngày để học được các sản phẩm, dịch vụ để tư vấn cho khách hàng trong khi 1 nhân viên bình thường có thể mất 1 tháng.
“1 AI Agent CSKH có thể thay thế 700 nhân viên” – tiến sĩ Nguyễn An Nguyên khẳng định.
“Trước đây chúng tôi chỉ tham gia một số mảng trong lĩnh vực phổ cập tín dụng. Hiện tại, chúng tôi có thể tham gia toàn bộ chuỗi giá trị này bao gồm việc tiếp cận khách hàng bình dân, tư vấn sản phẩm phù hợp, giải đáp các câu hỏi, thắc mắc của khách hàng, tạo ra kế hoạch tài chính, giúp khách hàng nâng cao của cải vật chất của mình thông qua trí tuệ nhân tạo tổng quát” – tiến sĩ Nguyễn An Nguyên cho biết.
Trong quá trình xây dựng và triển khai các công nghệ AI và tương lai là AGI, Trusting Social đã chú trọng đến việc tích hợp sự thấu cảm vào hệ thống. Đây là một bước quan trọng giúp cải thiện trải nghiệm người dùng và tạo ra các giải pháp tài chính thấu cảm cao với nhu cầu và cảm xúc của khách hàng.
Trusting Social có thể tích hợp, huấn luyện các chatbot và hệ thống hỗ trợ tự động có khả năng thấu cảm, hiểu và phản hồi một cách nhạy bén đối với các câu hỏi và yêu cầu của khách hàng. Điều này bao gồm khả năng nhận diện ngữ cảnh và cảm xúc trong các tin nhắn và cuộc gọi, giúp cải thiện trải nghiệm dịch vụ tư vấn. Công ty có thể cung cấp các thông báo và lời khuyên tài chính được cá nhân hóa dựa trên hành vi và tình trạng tài chính của người dùng, giúp họ cảm thấy được hiểu, quan tâm và hỗ trợ.
Giải pháp AI agent của Trusting Social có thể đánh giá phân tích nhu cầu tín dụng của khách hàng dựa trên dữ liệu cứng và có thể cân nhắc các yếu tố mềm hơn như khả năng tài chính trong tương lai và các tình huống khẩn cấp, giúp cung cấp các giải pháp tài chính nhân đạo hơn.
Hệ thống AI của Trusting Social liên tục học hỏi từ các tương tác và phản hồi của người dùng để cải thiện khả năng thấu cảm. Điều này giúp AI ngày càng trở nên nhạy bén và chính xác hơn trong việc hiểu và đáp ứng nhu cầu của khách hàng.
Với vị thế là một công ty tiên phong về trí tuệ nhân tạo trong lĩnh vực ngân hàng – tài chính, tầm nhìn của Trusting Social không chỉ dừng lại ở tiên phong về công nghệ, mà còn là đi đầu trong chiến lược về nguồn lực nhân sự, với mục tiêu tìm kiếm và tuyển dụng các nhà khoa học về AI, người có thể tạo ra những mô hình chuyên biệt cho ngành ngân hàng đạt được độ chính xác cao hơn rất nhiều so với các mô hình khác.
Bên cạnh đó, tiến sĩ Nguyễn An Nguyên cũng nhấn mạnh, cần đầu tư tuyển dụng những nhân sự có chuyên môn để dạy cho AI thực hiện các nghiệp vụ ngành ngân hàng như nghiệp vụ bán hàng, chăm sóc khách hàng, xử lý sự cố v.v. Điều này đòi hỏi kiến thức về chuyên môn nghiệp vụ rất sâu.
Nhóm thứ 3 là những kỹ sư về trí tuệ nhân tạo tổng quát, về hệ thống để đưa một mô hình ngôn ngữ lớn vào hoạt động trong ngành ngân hàng. Điều này cần rất nhiều các cấu phần phức tạp. Việc kết nối các AI Agents khác nhau, để chúng nói chuyện, học hỏi và chia sẻ thông tin với nhau nhưng đồng thời tuân thủ các quy định, chính sách cũng như sản phẩm của ngân hàng nhưng vẫn đảm bảo tính bảo mật cao là bài toán rất khó về mặt Software Engineering.
Ngoài ra, Trusting Social cũng đặc biệt chú tâm tìm kiếm và đầu tư vào công nghệ, sản phẩm tiên phong giúp các ngân hàng thành công trong việc chuyển đổi từ một ngân hàng truyền thống hay ngân hàng số sang một ngân hàng được xây dựng trên nền tảng của Generative AI và AGI.
Trusting Social và đội ngũ nhân lực tiên phong trong cuộc cách mạng AI
Generative AI là công nghệ còn quá mới mẻ. Vì vậy, một vấn đề mà các ngân hàng hiện đang phải đương đầu đó là vấn nạn giả mạo danh tính người dùng qua các hình thức ngày càng tinh vi như: tạo căn cước công dân giả, sửa đổi thông tin trên các chứng thư hay các tài liệu liên quan đến việc cho vay, giả mạo tin nhắn, giả mạo hình ảnh video trong các KYC tức là các nghiệp vụ xác thực định danh video, v.v. Trong tương lai, công nghệ giả mạo giọng nói hay những AI agent thông minh trong việc lừa dối khách hàng sẽ tạo ra nguy cơ rất lớn về khủng hoảng niềm tin trong xã hội.
Vị tiến sĩ cũng nhận định AI thế hệ mới có trí tuệ cảm xúc rất cao, cao hơn cả người bình thường vì đã được đào tạo dựa trên toàn bộ dữ liệu của nhân loại. Điều này sẽ khiến các hình ảnh, thông điệp lừa đảo, mạo danh trở nên thật hơn, thuyết phục hơn rất nhiều so với trước đây.
Phổ cảm xúc của các agent AI hiện tại không khác gì một con người bình thường. Thậm chí con người khi muốn phát triển trí thông minh cảm xúc cần từ 18 từ 20 năm nhưng với AI, khi đã hiểu về trí tuệ cảm xúc, nó ngay lập tức có thể dạy cho một AI khác. Vậy nên, kỹ năng lắng nghe, thấu hiểu, tìm ra các giải pháp hợp tình, hợp lý và phán đoán được nhu cầu về cảm xúc của AI rất tốt.
“Điều này có tạo ra khủng hoảng hay không? Đó là một cuộc chiến bất tận” – tiến sĩ Nguyễn An Nguyên nhận định.
Bài toán về việc giải quyết những vấn đề đạo đức, bất bình đẳng kinh tế khi AI và tiếp đến là AGI phát triển đã có từ những ngày đầu. Dù vậy, Trusting Social đã và đang tiếp tục có những nhận định vĩ mô cùng giải pháp để khắc phục các vấn đề này, đồng thời tận dụng triệt để sức mạnh từ AI và AGI. Trong đó, điều quan trọng nhất là tạo ra những mô hình AI và AGI có mức độ thấu cảm cao, luôn bình tĩnh và kiên nhẫn trong việc giúp đỡ con người.
Khi nói về lời khuyên dành cho những người đã và đang bước vào kỷ nguyên AI, tiến sĩ Nguyễn An Nguyên nhận định họ cần hiểu rằng đây là một cuộc cách mạng công nghệ vĩ đại nhất trong lịch sử loài người và đây là cuộc cách mạng không thể trì hoãn được mà bạn cần tham gia. Để so sánh, hãy nghĩ đến Internet. Nếu bạn dùng Internet chậm hơn 5 hay 10 năm, cơ hội nghề nghiệp của bạn sẽ bị thu hẹp đi rất nhiều.
Tiến sĩ Nguyễn An Nguyên chia sẻ ông rất tâm đắc với nhận định thế giới này chính là do con người “thêu dệt” nên bằng cách chúng ta kể câu chuyện về gia đình, hạnh phúc, tự do, nhà nước, danh dự, tiền bạc, công nghệ, sự sống… Thêu dệt có nghĩa là chủ động tạo ra chứ không phải tự nhiên mà có. Chủ động tạo ra nên có thể chủ động thay đổi.
Thế giới trí tuệ nhân tạo rất khác thế giới bây giờ nhưng đồng thời nó cũng được xây nên bởi chính chúng ta. Vì vậy, mỗi người chúng ta cũng có thể đóng góp vào quá trình tạo ra thế giới mới này.
Thực hiện bài viết: Nội dung – Diệu Thanh. Hình ảnh: NHN.
Trong bối cảnh phát triển nhanh chóng của AI và tương lai gần là AGI, rất nhiều thách thức và cơ hội đang mở ra cho nhân loại nói chung và lĩnh vực tài chính – ngân hàng nói riêng. Trusting Social, dưới sự lãnh đạo của tiến sĩ Nguyễn An Nguyên, đang tiên phong trong công cuộc cải tiến và giảm thiểu chi phí cho ngành tài chính – ngân hàng, giúp nhiều người tiêu dùng bình dân tiếp cận và sử dụng dịch vụ tài chính phổ biến hơn.
Với chiến lược phát triển nguồn nhân lực chuyên gia về AI và đào tạo mô hình AI chuyên sâu, Trusting Social đang tạo ra những bước nhảy vọt, vững vàng hướng tới những mục tiêu tăng trưởng lớn trong tương lai.
hoặc tiếp cận nhanh chóng mọi thông tin hữu ích về sự nghiệp IT trong ngành Tài chính – Ngân hàng tại đây.