Ruby on Rails là ngôn ngữ lập trình được phát triển bởi David Heinemeier Hansson. Các bài đăng tuyển dụng thường xuyên liệt kê Ruby on Rails là một kỹ năng mong muốn cho các vị trí lập trình viên full-stack, đặc biệt là trong môi trường startup, nơi đánh giá cao sự phát triển nhanh chóng. Bài viết sau sẽ cung cấp cho bạn thông tin về ngôn ngữ Ruby và framework Rails gần như không thể tách rời để tạo thành Ruby on Rails.

Đọc bài viết để hiểu rõ:

  • Ruby on Rails là gì?
  • Các đặc điểm nổi bật của Ruby on Rails
  • Ưu điểm và nhược điểm của Ruby on Rails

Ruby on rails là gì?

Tên gọi Ruby on Rails gồm 2 phần:

  • Ruby là một ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng (OOP) tương tự như Python và Perl.
  • Rails là một framework mã nguồn mở nổi tiếng nhất của Ruby dành cho phát triển web, bất kỳ ai biết đến Ruby đều thông qua framework này. Nó có tất cả các công cụ cần thiết để xây dựng các ứng dụng web ở cả Frontend và Backend.

Tên gọi “Ruby on Rails” bắt nguồn từ thành ngữ tiếng Anh “on rails” (trên đường ray tàu) – chỉ một hình ảnh nhanh và hiệu quả, đi tới đích đến vì đi bằng tàu hỏa so với đi với ngựa. Nếu framework này được phát triển mười năm sau, framework đó có thể đã được gọi là “Ruby on Steroids” (Steroids là một chất kích thích bị cấm khi thi đấu thể thao).

Khi một cái gì đó được miêu tả là “on rails”, nghĩa là nó được tăng cường, ổn định và mạnh mẽ hơn. Vì vậy, nó không chỉ là “Ruby”, mà là “viên đá Ruby trên đường ray”.

Một sự thật thú vị là một trong những ứng dụng nổi tiếng nhất sử dụng Ruby on Rails hiện nay là GitHub, nền tảng phát triển phần mềm hàng đầu thế giới. Ngoài ra còn có các sản phẩm nổi tiếng khác như Shopify và Airbnb. 

Các framework khác thuộc Ruby ngoài Rails

Dưới đây là một số framework ít nổi tiếng hơn thuộc Ruby ngoài Ruby on Rails:

  • Sinatra: Một thư viện ứng dụng web nhẹ và linh hoạt cho việc phát triển ứng dụng web, xử lý các yêu cầu HTTP và tạo các dịch vụ web.
  • Padrino: Một framework web đầy đủ tính năng, linh hoạt, đơn giản, modular và dễ sử dụng được xây dựng trên Sinatra.
  • Hanami/Lotus: Một framework bao gồm tất cả các thư viện cần thiết và các tính năng hữu ích khác.
  • Ramaze: Một framework nhẹ và nhanh cho việc phát triển các ứng dụng web tiên tiến.
  • Grape: Một microframework giống REST có thể được sử dụng để chạy trên Rack hoặc để bổ sung cho các framework ứng dụng web hiện có như Sinatra hoặc Rails.
  • Symphony: Cung cấp khả năng hợp tác thời gian thực, chia sẻ tệp và giao tiếp an toàn.
  • ASP.NET: Một lựa chọn dựa trên Windows hỗ trợ nhiều động cơ cơ sở dữ liệu và kho lưu trữ không quan hệ.
  • Trailblazer/trailblazer: Một framework logic kinh doanh tiên tiến cho Ruby.
  • Timecop: Một gem cung cấp các khả năng “du hành thời gian”, “đóng băng thời gian” và “tăng tốc thời gian”.

Các đặc điểm nổi bật của Ruby on Rails

Khi Ruby on Rails (RoR) xuất hiện vào năm 2005, nó giới thiệu một cách tiếp cận mới để xây dựng các ứng dụng web. Rails đã mang theo mô hình thiết kế phần mềm “quy ước hơn cấu hình” (convention-over-configuration), giúp đơn giản hóa công việc của các nhà phát triển ở nhiều cấp độ — chẳng hạn, bằng cách loại bỏ nhu cầu viết mã boilerplate.

Với Django, framework web phổ biến nhất của Python được phát hành cùng năm đó, Rails đã thúc đẩy việc sử dụng mô hình MVC và các thực hành phát triển tốt nhất, như nguyên tắc DRY (Don’t Repeat Yourself – Đừng lặp lại bản thân).

Cách tiếp cận phát triển web của Rails đã giải phóng các lập trình viên khỏi những phần mã lặp đi lặp lại nhàm chán, giúp họ có thể tập trung vào các tính năng kinh doanh và logic của ứng dụng. Nó cũng giúp tăng năng suất và giúp các nhà phát triển cung cấp các sản phẩm MVP (sản phẩm khả thi tối thiểu) và tạo ra các ứng dụng khởi nghiệp nhanh hơn.

Một số thành phần phổ biến trên tất cả các ứng dụng Ruby như:

  • Định tuyến
  • Quản lý tài nguyên
  • Kết nối cơ sở dữ liệu

Vì toàn bộ cơ sở mã là nguồn mở nên bạn có thể viết code để đóng góp cho Ruby on Rails cũng như hiểu được tường tận cách hoạt động của framework này. Nhưng lý do chính khiến Ruby on Rails trở nên phổ biến là vì nó là một framework MVC.

Mô hình – Giao diện – Điều khiển (MVC)

MVC viết tắt của Model-View-Controller (Mô hình – Giao diện – Điều khiển) là một trong những điểm nổi bật nhất của Ruby on Rails. Kiến trúc này giúp cấu trúc ứng dụng bằng cách phân tách dữ liệu, Logic tác vụ và Giao diện người dùng. Nó có ba thành phần:

  • Mô hình: Thành phần này quản lý tất cả các hoạt động liên quan đến dữ liệu, như phân tích, truy xuất, mọi thứ liên quan đến dữ liệu.
  • Điều khiển: Nó xử lý logic tác vụ, dòng chảy dữ liệu từ model đến view, và các yêu cầu của người dùng.
  • Giao diện: Như tên gọi, thành phần này chịu trách nhiệm về cách và những gì người dùng nhìn thấy.

Đọc thêm: MVC là gì: Tổng quan MVC và Ứng dụng mô hình MVC trong lập trình

Ưu điểm của Ruby on Rails

Thân thiện với người mới bắt đầu

Một trong những điểm hấp dẫn nhất của framework này là dễ dàng sử dụng đối với các lập trình viên mới, vì mã lệnh khá dễ theo dõi và dễ hiểu. Ngoài ra, MVC (Model — View — Controller) là môt cách thiết kế ứng dụng web giúp chia sẻ các trách nhiệm của một ứng dụng thành các thành phần nhỏ khác nhau để dễ dàng làm việc với các thành phần hơn.

Khuyến khích viết mã nguồn theo tiêu chuẩn

Ruby on Rails có thể là một framework tốt để dành cho người mới bắt đầu vì nó khiến cho người lập trình phải tuân theo các tiêu chuẩn viết code của ngành để code dễ đọc dễ quản lý. Framework này nhấn mạnh vào tiêu chí DRY (Don’t Repeat Yourself – Đừng lặp lại bản thân), giúp các lập trình viên có thói quen viết ra mã nguồn sạch sẽ và hiệu quả. Với mã nguồn được tổ chức tốt hơn, các nhà phát triển sẽ dễ dàng gỡ lỗi và quản lý code của mình.

Tiết kiệm thời gian

Framework này không chỉ hấp dẫn đối với các lập trình viên mà còn đối với các công ty startup. Công cụ này cho phép họ nhanh chóng tạo ra một trang web hoạt động tốt (khả thi tối thiểu). Nó khá dễ quản lý nên các nhân viên cấp cao có thể dễ dàng đào tạo nhân viên cấp dưới và cũng dễ dàng tuyển dụng mới hay thay thế một lập trình viên vì cấu trúc framework rất tốt, người mới tham gia có thể hiểu mã nguồn dễ dàng. Điều này tiết kiệm rất nhiều thời gian cho các công ty startup bận rộn, và giúp nhà điều hành dễ dàng quản lý một ứng dụng công nghệ nhỏ và đang phát triển nhanh chóng.

Nhược điểm của Ruby on Rails

Cứng nhắc

Mặc dù có nhiều ưu điểm, một trong những nhược điểm đáng chú ý nhất của Rails đến từ sự hạn chế về mức độ linh hoạt và tùy chỉnh. Bạn có thể chọn framework này cho các dự án cần sự phát triển nhanh chóng, nhưng cần phải nhận thức được những hạn chế mà mình sẽ gặp phải trong quá trình phát triển sản phẩm.

Tài liệu hạn chế

Những người đến từ một ngôn ngữ hoặc framework khác có thể cảm thấy tài liệu của Rails không đầy đủ và không được tổ chức tốt. Bạn có thể sẽ mất nhiều thời gian và công sức để tìm kiếm thông tin và kiến thức bổ sung. Rails cũng có nguồn tài nguyên giảng dạy trên Youtube hạn chế hơn các framework nổi tiếng khác như React.

Chậm chạp

Một trong những điểm quan trọng đối với các nhà phát triển là tốc độ của một ứng dụng. Mặc dù Rails nhanh, nó vẫn chậm hơn so với các framework khác và càng chậm hơn khi ứng dụng càng lớn. Đối với một công ty có các ứng dụng quan trọng về mặt tốc độ, Rails có thể làm họ e ngại vì những hạn chế trong khía cạnh này.

Có nên học Ruby on Rails năm 2024?

Khi chúng ta bước vào năm 2024, nhiều lập trình viên tự hỏi liệu Ruby on Rails có còn đáng để học không. Trong những năm gần đây, các công nghệ và framework mới nổi khác đã ngày càng trở nên phổ biến. Tuy nhiên, Ruby on Rails, dựa trên ngôn ngữ lập trình Ruby, vẫn giữ chỗ đứng của mình, vẫn là một giải pháp mang tính hiệu quả cao, chín muồi và thân thiện với các nhà phát triển.

Ruby on Rails vẫn còn đó những lợi thế về khả năng phát triển nhanh chóng, cộng đồng năng động và hệ sinh thái đã phát triển hoàn chỉnh làm cho Ruby on Rails vẫn còn là một kỹ năng hấp dẫn đối với các lập trình viên.

Tài liệu học Ruby on Rails hữu ích nhất

Sách học Ruby on Rails

Cuốn sách này đứng đầu danh sách vì đa số những người lập trình Ruby kỳ cựu đánh giá đây là cuốn sách tốt nhất để học Ruby từ đầu. Nó chứa nhiều bài tập và giải thích toàn diện về các khái niệm cơ bản như đối tượng, module, biểu thức chính quy, v.v. Cuốn sách này rất có lợi cho người mới bắt đầu, giúp họ nắm vững ngôn ngữ từ cơ bản. Tuy nhiên, những người lập trình có kinh nghiệm cũng sẽ thấy nó hữu ích và sử dụng nó để trau dồi kỹ năng của mình.

Đây có lẽ là hướng dẫn in chi tiết nhất để thành thạo RoR. Người mới bắt đầu sẽ tìm thấy rất nhiều nhiệm vụ thực tế trong bối cảnh phát triển theo hướng kiểm thử. Cuốn sách cung cấp kiến thức cơ bản được viết bằng ngôn ngữ khá đơn giản. Michael Hartl, tác giả của cuốn sách, đã giành giải thưởng Ruby Hero cho tác phẩm này.

Cuốn sách này thực tế là về Ruby chứ không phải Rails, được khuyên dùng cho những lập trình viên muốn học RoR nhưng chưa thành thạo Ruby. Sách này là một dạng giáo khoa chứa các hình ảnh và biểu đồ minh họa cách ngôn ngữ hoạt động một cách sinh động.

Khoá học Ruby on Rails online

Khóa học có 66 ngàn người đã học và được đánh giá 3.8 trên 5 sao, bao gồm các dự án tương tác, bài trắc nghiệm và bài tập thực tế. Học viên nhận được sự hỗ trợ mạnh mẽ dưới hình thức giao tiếp diễn đàn, bảng thuật ngữ lập trình và cơ sở kiến thức giúp họ giải quyết các vấn đề có thể xảy ra.

Bạn sẽ học Ruby on Rails qua các chủ đề sau:  

    • Xây dựng 8 ứng dụng web hoàn chỉnh với Rails
    • Làm quen với các khái niệm cốt lõi của Rails.
    • Thiết kế MVC.
    • Giao tiếp với cơ sở dữ liệu để lưu giữ dữ liệu. 

Khóa chọ có hơn 100 ngàn người học và được đánh giá 4.4 trên 5 sao. Khi mua khóa học, bạn có thể nhận được tất cả các video và bài viết liên quan đến chủ đề, quyền truy cập trọn đời vào tất cả các tài liệu, và chứng chỉ hoàn thành khóa học. Bạn cũng có thể truy cập tất cả các tệp của mình qua điện thoại di động hoặc TV.

Bạn sẽ học được cách: 

    • Nhanh chóng tạo ra các ý tưởng và triển khai thành các ứng dụng.
    • Lập trình ứng dụng web chuyên nghiệp bằng Ruby on Rails.
    • Học các nguyên tắc hoạt động của chi tiết Ruby on Rails.
    • Thiết kế và xây dựng cấu trúc cho hầu như bất kỳ ứng dụng web nào bạn có thể nghĩ ra.
    • Cách để tạo một hồ sơ xin việc thu hút để ứng tuyển công ty công nghệ.

Đọc thêm: 17 tài liệu học Ruby on Rails mới nhất

Các Blog tốt nhất về Ruby on Rails

Đây là blog Twitter chính thức của RoR. Tác giả của blog, Roque Pinel, thường xuyên cập nhật cho người theo dõi những tin tức mới nhất về RoR, bao gồm: Thông tin về các bản phát hành, thử nghiệm, những đóng góp cộng đồng, thảo luận, mẹo vặt, gợi ý hữu ích.

Blog này được điều hành bởi Richard Schneeman – một lập trình viên Ruby đầy đam mê, làm việc cho Heroku, một công ty lớn thuộc sở hữu của Salesforce. Anh quản lý Ruby Buildpack và hỗ trợ tài liệu Ruby. Anh nói rằng anh mê Ruby và anh yêu thích viết lách.

Trong blog của mình, anh viết về các thực hành lập trình, hiệu suất và gỡ lỗi. Ngoài ra, anh cũng đóng góp nhiều cho phong trào mã nguồn mở.

Đây là một blog lớn, được duy trì bởi một nhà phát triển Rails giàu kinh nghiệm và là tác giả của một số gem Ruby (các gói, thư viện trong Ruby được gọi là gem) phổ biến.

Phần lớn các tài liệu sẽ hữu ích cho các lập trình viên trình độ trung cấp. Justin cũng đã viết cuốn sách “Practicing Rails“, giúp độc giả hiểu về hệ sinh thái Ruby. Justin khuyến khích người theo dõi của mình đặt bất kỳ câu hỏi nào liên quan đến Ruby, Rails và phát triển web.

Các kênh video tốt nhất về Ruby on Rails

Kênh YouTube này cung cấp một loạt các video ngắn, dành riêng cho Ruby và mọi thứ liên quan đến ngôn ngữ này. Mỗi video được dành riêng cho một chủ đề hoặc nhiệm vụ cụ thể trong một ứng dụng. Theo các bình luận, kênh được đánh giá cao bởi rất nhiều lập trình viên theo dõi.

Kênh Youtube hiện có hơn 10,5k người đăng ký này được duy trì bởi Ryan Bates, nhà sản xuất của Railscasts – trang web dành riêng cho các screencast của Ruby on Rails. Người xem nhận xét rằng họ hài lòng với các cập nhật video mới miễn phí, mặc dù tần suất ra video không quá thường xuyên nhưng ổn định, một lần mỗi tháng.

Để truy cập vào nhiều video hơn, người dùng có thể mua tài khoản Pro. Mỗi video chứa thông tin về một kỹ thuật cụ thể và một số mẹo hữu ích có thể giúp áp dụng vào thực tế. Kênh này sẽ thú vị cho các lập trình viên Ruby ở mọi cấp độ.

Câu hỏi thường gặp về Ruby on Rails

Ruby on Rails dùng để làm gì?

Kể từ khi phát hành, Ruby on Rails được nhiều công ty và lập trình viên sử dụng để tạo mọi thứ từ các trang web truyền thống đến các ứng dụng phần mềm dưới dạng dịch vụ (SaaS). Ví dụ một số công ty sử dụng Ruby on Rails là: GitHub, Shopify, Zendesk và nhiều công ty khác.

Có rất nhiều quan điểm cho rằng Ruby on Rails là ngôn ngữ sắp chết, thì có đúng không?

Câu trả lời là không, hiện nay Ruby on Rails tiếp tục là một framework phát triển web phổ biến với sự hỗ trợ đáng kể của cộng đồng và vẫn còn rất được tin tưởng trong ngành để ứng dụng cho những dự án startup quy mô từ nhỏ đến lớn.

Ruby có tốt hơn Python không?

Điều này rất khó đặt lên bàn cân, Ruby phù hợp với các dự án ứng dụng web, đặc biệt là với framework Rails.

Tuy nhiên, tính linh hoạt của Python trong các lĩnh vực như AI và khoa học dữ liệu mang lại sức hấp dẫn rộng rãi hơn cho việc xây dựng ứng dụng web.

Tôi nên học Python hay Ruby trước?

Python thường là lựa chọn tốt hơn để học, hoặc cho những người mới muốn xây dựng chương trình hoặc ứng dụng càng nhanh càng tốt mà không cần trở thành một lập trình viên thực thụ. Trong khi đó nếu chọn học và thông thạo Ruby trước bạn có thể ứng tuyển làm việc cho các ứng dụng web thương mại và bắt đầu kiếm được thu nhập.

Netflix vẫn sử dụng Ruby on Rails phải không?

Netflix sử dụng khung Ruby on Rails để hỗ trợ kiến trúc tổng thể của nền tảng và nó đã giúp Netflix có khả năng mở rộng cũng như hỗ trợ cho nhu cầu sử dụng ngày càng tăng cao của ứng dụng.

Kết luận

Ruby on Rails là một framework mạnh mẽ giúp đơn giản hóa quá trình phát triển web bằng cách ưu tiên quy ước hơn là cấu hình, cho phép mã sạch hơn và thời gian hoàn thành dự án nhanh hơn. Mặc dù xuất sắc trong việc phát triển nhanh ứng dụng và có sự hỗ trợ mạnh mẽ từ cộng đồng, nó có thể gặp phải vấn đề về khả năng mở rộng trong các ứng dụng rất lớn. 

Với những ai muốn học hoặc cải thiện kỹ năng RoR của mình, các nguồn tài nguyên như sách, khoá học, blog, được ITviec cung cấp trong bài viết này sẽ mang lại cho bạn những thông tin hữu ích để khám phá thế giới công nghệ ngày một phát triển, và chúc các bạn gặt hái được nhiều thành công nhé.