Ngôn ngữ thao tác dữ liệu (DML) là gì? Các lệnh cơ bản với DML

Dữ liệu là một tài nguyên quan trọng trong hệ thống thông tin hiện đại. Việc sử dụng ngôn ngữ thao tác dữ liệu như DML là một phần quan trọng để quản lý và tương tác với dữ liệu trong cơ sở dữ liệu. Trong bài blog này, chúng ta sẽ khám phá sâu hơn về các khái niệm cơ bản của ngôn ngữ thao tác dữ liệu, những lợi ích và hạn chế của việc sử dụng nó cũng như những ví dụ cụ thể để hiểu rõ hơn về cách thức hoạt động của DML trong môi trường cơ sở dữ liệu. 

Đọc bài viết này để hiểu về:

• Ngôn ngữ thao tác dữ liệu là gì? Có những loại nào?
• Các lệnh trong ngôn ngữ thao tác dữ liệu
• Ưu điểm và hạn chế của ngôn ngữ thao tác dữ liệu 
• Ngôn ngữ thao tác dữ liệu có gì khác biệt so với các loại ngôn ngữ liên quan đến dữ liệu khác? 

Ngôn ngữ thao tác dữ liệu là gì?

Ngôn ngữ thao tác dữ liệu, hay còn gọi là DML (Data Manipulation Language), là một nhóm ngôn ngữ được sử dụng trong các hệ quản trị cơ sở dữ liệu (DBMS) để cho phép người dùng diễn tả các yêu cầu thao tác đối với dữ liệu.

DML bao gồm các toán tử và câu lệnh được sử dụng để thao tác dữ liệu trong cơ sở dữ liệu, từ việc chèn, truy xuất, xóa đến sửa đổi dữ liệu hiện có trong các bảng.

Đặc biệt, DML thường được tích hợp trong cơ sở dữ liệu quan hệ (RDBMS), là một phần của SQL, cung cấp cho người dùng các công cụ mạnh mẽ để thao tác và quản lý dữ liệu theo các yêu cầu cụ thể.

Các loại ngôn ngữ thao tác dữ liệu

Ngôn ngữ thao tác dữ liệu (DML) được chia thành hai loại cơ bản: DML phi thủ tục (Non-Procedural DML) hay còn gọi là High-Level (cấp cao) và DML theo thủ tục (Procedural DML) hay còn gọi là Low-Level (cấp thấp). Dưới đây là mô tả sự khác biệt giữa hai loại này:

Các lệnh cơ bản trong ngôn ngữ thao tác dữ liệu

SELECT

Lệnh SELECT được sử dụng để truy vấn một hoặc nhiều bản ghi từ một hoặc nhiều bảng dữ liệu dựa trên các điều kiện cụ thể. 

• Cú pháp cơ bản:

SELECT column1, column2, ... 

FROM <table_name>;

Ví dụ:

Để lấy cột Name và Age của các sinh viên từ bảng Students, ta có thể viết như sau:

SELECT Name, Age 

FROM Students;

• Cú pháp truy vấn nhiều bảng:

Để truy vấn nhiều bảng dữ liệu cùng một lúc, chúng ta thường sử dụng các phép kết như INNER JOIN, LEFT JOIN, RIGHT JOIN và FULL JOIN để kết hợp dữ liệu với nhau. Các loại truy vấn này cho phép kết hợp dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau dựa trên các điều kiện cụ thể.

Dưới đây là cú pháp về INNER JOIN:

SELECT table1.column1, table2.column2, ... 

FROM table1 

INNER JOIN table2 

ON table1.common_column = table2.common_column;

Ví dụ: Để lấy thông tin về sinh viên và khóa học mà họ đăng ký từ hai bảng Students và Courses ta có thể viết như sau:

SELECT Students.Name, Courses.CourseID 

FROM Students 

INNER JOIN Courses 

ON Students.StudentID = Courses.StudentID;

• Cú pháp SELECT * để lấy tất cả các cột của 1 bảng: 

SELECT * 

FROM <table_name>;

Ví dụ: Để lấy thông tin của tất cả các sinh viên từ bảng Students ta có thể viết như sau:

SELECT * 

FROM Students;

• Sử dụng WHERE để chỉ định điều kiện truy vấn:

SELECT column1, column2, ... 

FROM <table_name> WHERE condition;

Ví dụ: Để lấy thông tin của các sinh viên từ năm 1, ta có thể viết như sau:

SELECT * FROM Students WHERE Year = 1 AND Age < 20;

INSERT

INSERT là câu lệnh cho phép thêm các bản ghi mới vào một bảng, mở rộng thông tin được lưu trữ trong cơ sở dữ liệu. 

• Cú pháp:

INSERT INTO <table_name> ('column_name1', 'column_name2', …)

VALUES ('value1', 'value2');

• Ví dụ:

Để thêm thông tin học sinh ta có thể viết như sau:

INSERT INTO Students (StudentID, FullName, Age, Major) 

VALUES (009, 'Nguyen Van A', 20, 'Computer Science');

Hoặc để thêm thông tin của nhiều học sinh ta có thể viết như sau:

INSERT INTO Students (StudentID, FullName, Age, Major) 

VALUES 

(009, 'Nguyen Van A', 20, 'Computer Science')

(010, 'Nguyen D', 20, 'Data Science'), 

(011, 'Bob', 21, 'IT');

UPDATE

Lệnh UPDATE được sử dụng để cập nhật thông tin cho các bản ghi có sẵn trong bảng mà không làm thay đổi cấu trúc của bảng đó. Lệnh này cho phép thực hiện các thay đổi linh hoạt và cập nhật thông tin một cách đồng nhất trong cơ sở dữ liệu.

• Cú pháp:

UPDATE <table_name>

SET <column_name = value>

WHERE condition;

• Ví dụ:

Để cập nhật thông tin tuổi của sinh viên có StudentID là 101 từ 20 tuổi thành 21 tuổi ta có thể viết như sau:

UPDATE Students 

SET Age = 21 

WHERE StudentID = 101;

DELETE

Lệnh DELETE được sử dụng để xóa các bản ghi từ bảng được chỉ định với điều kiện xác định. Khi sử dụng lệnh DELETE, dữ liệu sẽ bị xóa vĩnh viễn và không thể khôi phục lại, do đó cần phải lưu ý và cẩn thận khi sử dụng.

• Cú pháp:

DELETE FROM <table_name>

WHERE <condition>;

• Ví dụ:

Để xoá dữ liệu của các sinh viên hơn 22 tuổi, ta có thể sử dụng như sau:

DELETE FROM Students 

WHERE Age > 22;

Ưu điểm của ngôn ngữ thao tác dữ liệu

• Các câu lệnh DML cho phép thay đổi dữ liệu được lưu trữ trong cơ sở dữ liệu
• Tạo ra một giao tiếp hiệu quả giữa người và máy
• Người dùng có thể chỉ định dữ liệu cần thiết từ cơ sở dữ liệu
• DML có nhiều loại, nhiều chức năng khác nhau giữa các nhà cung cấp cơ sở dữ liệu và dễ dàng tích hợp với các công nghệ, ứng dụng khác
• DML có cú pháp đơn giản và trực quan, giúp người dùng dễ sử dụng
• DML có hỗ trợ Transaction, đảm bảo tính toàn vẹn và nhất quán của dữ liệu

Nhược điểm của ngôn ngữ thao tác dữ liệu

• Không thể sử dụng DML để thay đổi cấu trúc cơ sở dữ liệu
• Có thể truy cập dữ liệu mà không cần phải lưu trữ dữ liệu đó trong đối tượng nào đó trước đó. Điều này có thể tạo ra một số vấn đề liên quan đến bảo mật và kiểm soát dữ liệu. 
• Bị giới hạn trong việc xây dựng hoặc xóa các danh sách hoặc phần của dữ liệu trong phạm vi quyền hạn được cấp, không thể tự ý thêm, xóa hoặc thay đổi cấu trúc của dữ liệu nhằm duy trì tính toàn vẹn và an ninh của dữ liệu.
• Sử dụng không đúng cách sẽ dẫn đến những lỗ hổng bảo mật như SQL Injection
• Bị phụ thuộc vào CSDL: Bởi vì mỗi loại CSDL có thể có những điểm khác biệt trong cú pháp của DML

Câu hỏi thường gặp về ngôn ngữ thao tác dữ liệu

Ngôn ngữ thao tác dữ liệu (DML), ngôn ngữ định nghĩa dữ liệu (DDL) và ngôn ngữ kiểm soát dữ liệu (DCL) và có gì khác nhau?

Nếu bạn muốn tìm hiểu chi tiết hơn về các loại ngôn ngữ này, bạn có thể đọc thêm bài SQL Database.

Transaction là gì trong DML?

Transaction là một chuỗi các lệnh DML được thực thi như một đơn vị riêng biệt. Nếu bất kỳ lệnh nào trong transaction thất bại, toàn bộ transaction có thể được hoàn tác để duy trì tính nhất quán của dữ liệu.

DML có tương tác với các quyền hạn (permissions) không?

Có, quyền hạn DCL (Data Control Language) quản lý ai có thể thực hiện các lệnh DML trên các bảng cụ thể. Ví dụ, một người dùng phải có quyền INSERT để thêm dữ liệu vào bảng.

Tổng kết về Ngôn ngữ thao tác dữ liệu

DML là một công cụ mạnh mẽ và cần thiết cho việc làm việc với cơ sở dữ liệu. Bằng cách sử dụng DML, chúng ta có thể truy vấn, cập nhật và xóa dữ liệu một cách linh hoạt và hiệu quả. Hiểu rõ về DML sẽ giúp chúng ta xây dựng và quản lý các ứng dụng và hệ thống cơ sở dữ liệu phức tạp. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng việc sử dụng DML cần phải cẩn thận để tránh các hậu quả không mong muốn như mất dữ liệu quan trọng.