Một startup công nghệ muốn thành công cần phải biết kết hợp hài hòa giữa tư duy logic của coder và tư duy Marketing của người làm sản phẩm. Nếu không, rất có thể bạn đang “đâm đầu” vào chỗ chết.
“Coder chỉ cần tư duy logic để giải quyết vấn đề. Người làm sản phẩm cần tư duy từ góc độ người dùng. Cả hai cần kết hợp với nhau để cho ra đời một sản phẩm thành công.” – Nguyễn Minh Thảo – Founder & CEO của Umbala Labs
Umbala Labs – Ứng dụng nhắn tin video dài 12 giây, tồn tại trong 12 giờ, và chỉ mất đi khi người nhận trả lời tin nhắn, là một trong những startup làm ứng dụng di động đầu tiên chuyển từ Việt Nam sang Silicon Valleys.
Vì sao startup công nghệ lại cần quan tâm đến Marketing?
Không hiểu thị trường mà vẫn startup thì rất dễ gặp thất bại
Chia sẻ thêm về vấn đề này, anh Thảo nhớ về lý do vì sao anh thất bại với những startup công nghệ của mình dù một ngày anh làm 16-18 tiếng:
- Một sản phẩm mang tính đột phá cần chọn đúng tập hợp người dùng đầu tiên:
Nếu chọn tập hợp người dùng đầu tiên không hiểu sản phẩm, và không có khả năng ảnh hưởng đến người tiêu dùng khác thì mình sai ở khả năng sản phẩm ra được thị trường.
- Không dành thời gian để hiểu người dùng mà chỉ nghĩ từ phía mình. Lúc đó, anh đã quên đặt hai câu hỏi:
- Người dùng nào sẽ phù hợp với sản phẩm này?
- Người dùng nào cần gì từ sản phẩm này?
Khi vào Sài Gòn, anh làm sản phẩm zBox cho thị trường Mỹ và thất bại. Nguyên nhân là do sản phẩm quá phức tạp, và anh đã không trả lời được câu hỏi tại sao người tiêu dùng phải sử dụng tính năng này của sản phẩm mình. Đó là câu hỏi mà anh nghĩ rằng bất cứ người làm sản phẩm nào cũng nên đặt ra trước khi làm một tính năng gì.
Ngoài ra, anh nghĩ đến sản phẩm khi còn đang ở Việt Nam, dựa trên thị trường Việt Nam nhưng anh lại phát triển ở Mỹ thì khả năng anh hiểu người dùng, biết người dùng cần gì là gần như bằng không.
Cách xác định thị trường cho startup công nghệ
Thị trường hiện tại đang cạnh tranh rất kinh khủng. Theo anh, nếu người nào làm một sản phẩm cạnh tranh với các đối thủ hiện tại nghĩa là họ đang đi vào cửa tử. Vì vậy, về việc xác định cơ hội thị trường, anh Thảo quan niệm là tốt nhất phải làm cái gì đó điên rồ.
Những sản phẩm có thể mang lại cảm xúc cho người dùng: hạnh phúc, vui vẻ, là một sản phẩm có tiềm năng. Càng khác biệt so với thị trường hiện tại bao nhiêu thì cơ hội mình trở thành người dẫn đầu thị trường lớn bấy nhiêu.
Anh Thảo lấy ví dụ Uber. Khi cuộc khủng hoảng kinh tế Mỹ diễn ra, tất cả mọi người thất nghiệp, số lượng xe hơi không dùng đến rất nhiều. Uber ra đời, kết nối với những người chủ xe nhàn rỗi đó, giúp họ kiếm thêm tiền trong thời kỳ khủng hoảng kinh tế. Chính vì thế Uber đã cho ra đời mô hình sharing economy, một mô hình đang phát triển trên toàn thế giới.
Đến với Umbala, khi nghĩ đến cơ hội thị trường thì anh nghĩ là hãy làm cái gì đó mới và phù hợp xu thế của thế giới nhưng vẫn gắn liền với gốc rễ hiện tại.
Umbala vẫn gắn liền với gốc rễ hiện tại là “mọi người quen sử dụng social media, quen với photo, biết sử dụng file để tạo video, biết chia sẻ video trên Youtube.”
Từ đó anh Thảo cùng những cộng sự đã nghĩ đến việc tạo nên một nền tảng giao tiếp cá nhân khác giúp người dùng gửi tin nhắn bằng video ngắn, và nếu video hấp dẫn thì họ có thể chia sẻ ngay với bạn bè.
Cách Umbala Labs giải bài toán Marketing
Điểm khác biệt giữa coder và người làm sản phẩm
Một sản phẩm startup công nghệ thành công là một sản phẩm:
- Hiểu được vấn đề của người dùng và đem đến giải pháp cho vấn đề
- Không gặp lỗi chương trình / Có khả năng giải quyết vấn đề cho người dùng đến mức nào
Hầu hết những người startup công nghệ đều là coder, thế mạnh của họ hiển nhiên không phải là Marketing (hiểu thị trường). Tuy nhiên, việc hiểu thị trường không khó đến thế. Điểm khác biệt lớn nhất giữa coder và người làm sản phẩm là về tư duy.
Coder cần tư duy logic để giải quyết vấn đề, bao gồm: nghĩ cách để lập trình những tính năng nhất định; làm sao để code sáng sủa, sạch sẽ để mọi người có thể tiếp tục làm và người khác nhìn vào thì cũng hiểu được đoạn code này mang lại trải nghiệm gì cho người dùng.
Người làm sản phẩm cần tư duy từ góc độ người dùng, hay còn gọi là tư duy Marketing.
Trước khi thành lập Umbala, anh Thảo đã tự đặt câu hỏi theo nhiều góc độ khác nhau, để thấu hiểu:
- Nhu cầu và kỳ vọng của người dùng cho tính năng này là gì?
- Tính năng này là về cái gì? Nó nhắm đến đối tượng nào?
- Chúng ta muốn người dùng trải nghiệm điều gì?
- Những trải nghiệm đó có đại diện cho giá trị cốt lõi của sản phẩm?
- Cần phát triển những tính năng nào để thỏa mãn trải nghiệm người dùng?
- Làm sao để khuyến khích người dùng sử dụng để trải nghiệm?
- Trải nghiệm đầu tiên của người dùng với tính năng này là gì?
- Có KPI nào để đo đạc mức độ hài lòng của người dùng?
Để sản phẩm thành công thì người viết code và người làm sản phẩm phải kết hợp với nhau. Hoặc tốt hơn hết, coder cũng nên có tư duy của Marketing trước khi muốn startup công nghệ.
Những chiến lược Marketing áp dụng cho startup công nghệ
Có hai khái niệm launch sản phẩm là soft launch và big launch.
Soft launch là đưa Umbala lên App Store, rồi ứng dụng giới thiệu đến một số bạn bè, và tham gia một vài sự kiện để người ta biết đến ứng dụng Umbala Labs và trải nghiệm sản phẩm. Sau đó, dữ liệu người dùng sẽ được thu thập để anh Thảo cùng cộng sự có thể phân tích xem sản phẩm cần chỉnh sửa ở đâu và thế nào.
Khi tin rằng sản phẩm Umbala đáp ứng được một yêu cầu của người dùng, có một thị trường đủ lớn, Umbala đã sẵn sàng cho big launch. Đây là quá trình dài trên nhiều phân khúc người dùng với nhiều cách tiếp cận khác nhau. Tại Mỹ, có hai phân khúc khách hàng khác nhau được phân định rất rạch ròi:
- Dân công nghệ. Họ là dân trong ngành, và có đủ kinh nghiệm để mang đến cho Umbala nhiều góp ý hữu ích. Tuy nhiên, đây không phải là đối tượng người dùng mục tiêu.
- Giới trẻ là đối tượng người dùng chính của Umbala. Cụ thể là học sinh – sinh viên. Umbala chọn “đánh” top mười các trường đại học Mỹ và top mười trường trung học phổ thông ở Mỹ với chiến lượng marketing du kích.
Chiến lược du kích của Umbala là đánh vào việc cạnh tranh giữa các trường, ở top mười trường đại học Mỹ, sinh viên trường này thường nhìn sang sinh viên trường kia để xem nếu trường kia có gì hay thì trường này cũng muốn có cái đó.
Như Facebook, khi mới ra, mạng xã hội này chỉ có mặt ở Harvard. Sinh viên Harvard có thì sinh viên Stanford cũng muốn có, rồi Yale cũng hòa theo. Theo tâm lý này, Umbala bắt đầu “trình làng” ở Stanford.
Bọn anh đưa vào một cái mồi, chính là “video có sự riêng biệt của trường Stanford,” để khiến sinh viên các trường khác khi nhìn vào sẽ muốn tạo ra những video riêng biệt của trường mình để cạnh tranh. Khi sinh viên ở Stanford làm ra những video rất hấp dẫn và sinh viên Harvard cũng có nhu cầu tạo ra video ở chính trường Harvard.
Làm startup công nghệ không có vốn lớn nên khi tìm kiếm những người dùng đầu tiên, mình cần tiếp cận những người có giá trị ảnh hưởng đến người khác, vì giá trị đó giúp sản phẩm lan rộng với nhiều phản hồi tốt.
Lời khuyên dành cho những developer muốn lập startup công nghệ
Những yếu tố quan trọng để thành công
Rút kinh nghiệm từ hơn 14 năm lập nghiệp, anh Thảo chia sẻ ba yếu tố quan trọng nhất để làm nên sự thành công dành cho những ai muốn startup công nghệ.
- Phải có đam mê thì mới có thể điên cuồng để tạo ra những thứ mới mẻ và tìm cách giải quyết vấn đề. Các bạn trẻ Việt Nam ai cũng nói về đam mê nhưng trên thực tế thì có mấy ai dám từ bỏ hết để thực hiện đam mê?
- Từ yếu tố một dẫn đến yếu tố hai. Đó là bạn phải biết từ bỏ mọi thứ xung quanh để tập trung hoàn toàn và đầu tư hết mọi đồng tiền, mọi nguồn lực vào đam mê của bạn.
- Kỹ năng học. Trong học có ba loại học.
- Học từ sách vở, lý thuyết. Những bạn học giỏi trong trường, thường thành công ở mức Manager.
Có một quyển sách anh Thảo rất thích đọc ngay từ thời sinh viên là Think and Grow Rich của Napoleon Hill. Quyển sách này dạy bạn những điều cần phải có của một người chiến thắng và thành công.
Zero to One của Peter Thiel dạy bạn cách tư duy để làm ra những thứ mới mẻ, độc đáo, khác biệt.
Ngoài ra, nếu bạn muốn thành lập công ty thì bạn nên tìm hiểu sâu về văn hóa phương đông. Cụ thể là các bạn nên đọc Tam Quốc Chí, Hán Sở Tranh Hùng, Hành Trình Về Phương Đông. Nên học cái hay của văn hóa phương Đông vì cách xây dựng công ty cũng giống như xây dựng quốc gia. Quyển “Hành Trình Về Phương Đông” còn giúp bạn hiểu được cách tư duy phương Đông khác biệt như thế nào so với tư duy phương Tây.
-
- Học từ kinh nghiệm. Từ những vấp ngã, thất bại, các bạn rút ra các bài học kinh nghiệm cho bản thân. Người học dựa vào kinh nghiệm có thể thành công ở ngưỡng cao hơn người học từ lý thuyết.
- Cái học mà riêng anh Thảo nghĩ là cốt lõi của mọi vấn đề là học cách định nghĩa vấn đề. Tất cả mọi thứ trong kinh doanh hay trong phát triển sản phẩm đều liên quan đến nhiều vấn đề và cách chúng ta giải quyết chúng. Cách định nghĩa vấn đề có ảnh hưởng rất lớn đến cách giải quyết vấn đề.
Xem việc làm Developer tại ITviec
Một developer cần chuẩn bị gì để thành lập startup công nghệ
- Thứ nhất, anh nghĩ các bạn cần nghĩ là mình có thể làm được bất cứ gì trên thế giới này mà tất cả mọi người đều có thể sử dụng được. Đừng nghĩ mọi thứ trong phạm vi Việt Nam bởi thị trường Việt Nam rất nhỏ bé.
- Thứ hai, là dân lập trình, bạn cần hướng bản thân đến việc trở thành một expert. Bạn có thể chọn trở thành chuyên gia theo một trong 2 hướng là:
- Về mặt trải nghiệm người dùng
- Technical guru
Nếu là người muốn làm ra những sản phẩm hữu dụng cho người dùng thì bạn phải đứng ở góc độ người dùng, học cách cải thiện trải nghiệm người dùng khi sử dụng sản phẩm.
Nếu bạn chỉ nghĩ mình như một người giải quyết tất cả các vấn đề kỹ thuật thì bạn nên hướng mình trở thành một guru về technical.
- Cuối cùng, phải kiên trì. Đơn giản như khi bọn anh làm các thuật toán, bọn anh gặp nhiều khó khăn nhưng bọn anh không bỏ, và cứ tiếp tục nghiên cứu thì sẽ ra.
Câu chuyện về hơn 14 năm startup công nghệ của Founder Umbala Labs
Hiện tại anh đang là Founder, CEO và là người định hướng sản phẩm cho Umbala Labs.
Trước khi vào đại học, anh Thảo không hề biết gì về Công nghệ Thông tin (CNTT). Qua một lần trò chuyện với bạn mình về Bill Gates, anh quyết định là mình sẽ học CNTT và mở công ty về lĩnh vực CNTT.
Từ đó anh bắt đầu tìm hiểu và code từ cuối năm một cho đến cuối năm thứ tư thì anh không code nữa. Anh nghĩ là mình cần thành lập công ty và đổi cách suy nghĩ thành người làm kinh doanh.
Anh từng thành lập CNC Software năm 2006 – 2012, CNC Mobile năm 2012 – 2014, và Umbala Labs năm 2014 đến nay.
- Năm 2006, anh thành lập CNC Software với các anh em sinh viên, làm sản phẩm cho thị trường trong nước:
Để công ty tồn tại, anh phải bán dự án đi khắp Việt Nam. Anh phát triển công ty CNC Software trở thành công ty outsourcing với quy mô tăng lên 23 người.
Do chịu ảnh hưởng bởi khủng hoảng kinh tế, đến cuối năm 2008, công ty anh gần như phá sản.
Năm 2009, anh phát triển lại, tiếp tục làm web outsourcing để kiếm tiền tồn tại, nhưng anh quyết định là phải tìm một hướng đi mới mạo hiểm hơn: anh chọn làm Mobile (iOS, Android).
Năm 2010, sản phẩm mobile đầu tiên của công ty là Tim Books (mạng xã hội đọc sách trên di động đầu tiên tại Việt Nam) đạt giải 3 Nhân Tài Đất Việt.
- Năm 2011, anh thành lập CNC Mobile, phát triển sản phẩm Tim Shot.
Đây là mạng xã hội ảnh trên mobile đầu tiên tại Việt Nam, ra đời sau Instagram 4 tháng, nằm trong top 20 doanh nghiệp sáng tạo khu vực Châu Á Thái Bình Dương do Intel tổ chức. Công ty anh được nhà đầu tư Nhật Bản đầu tư, và liên tục phát triển các sản phẩm:
- Tim Box – 2012: Sản phẩm đầu tiên do một công ty Việt Nam, của người Việt Nam thiết kế và phát triển tham dự TechCrunch Disrupt SF 2012
- uBox – 2013: Sản phẩm đạt khoảng 500,000 người dùng tại Việt Nam sau 2 tháng ra mắt. Nhưng sản phẩm không đạt được KPI người dùng, nên anh đã quyết định khai tử.
Anh Thảo giới thiệu sản phẩm uBox tại Startup Alleys ở TC Disrupt SF 2013. Sản phẩm có khoảng 500,000 người đăng ký chỉ sau 2 tháng ra mắt.
Sau thất bại, anh Thảo cùng một bạn làm iOS và một vài người bạn khác ở Mỹ, thành lập Umbala Labs vào tháng 8 năm 2014.
Từ khi thành lập đến nay, ứng dụng Umbala có tổng cộng sáu phiên bản. Không như lúc trước “nghĩ gì làm đó,” bây giờ anh luôn hỏi ý kiến người dùng (14-22 tuổi). Hỏi xem các bạn có hài lòng với các tính năng không, nhận phản hồi rồi anh nâng cấp cái này, bỏ cái kia, v.v… Anh còn mang sang các nước khác như Sing, Israel nghe các bạn Tây, Á góp ý rồi lại tiếp tục cải tiến và nâng cấp.
Khi được hỏi về nếu có một điều mà anh ước rằng mình biết trước khi thành lập các công ty, anh Thảo thẳng thắn chia sẻ rằng:
Trước đây, anh không nghĩ là anh cần sang Mỹ. Anh nghĩ mình phải đi từ gốc rễ và phát triển từ nơi mình đang có nền tảng, sau đó vươn ra. Tuy nhiên, sau những thử thách anh phải đối mặt khi thành lập các công ty, anh nhận ra thị trường Việt Nam là thị trường đi sau mà sản phẩm đột phá thì phải xuất phát từ nơi dẫn đầu thế giới. Anh ước gì mình đã khởi nghiệp ở Mỹ.
Với những chia sẻ vô cùng chân thật từ anh Nguyễn Minh Thảo – Founder & CEO của Umbala Labs, ITviec mong những developer đang có ý định lập startup công nghệ cho riêng mình sẽ có những bài học hữu ích từ kinh nghiệm người đi trước.
Nếu bạn nghĩ những chia sẻ này có thể giúp ích cho bạn bè hoặc đồng nghiệp thì đừng ngại nhấn nút Share bên dưới nhé!
Xem việc làm Developer tại ITviec