Khi làm việc với hệ thống Windows, không ít người gặp khó khăn trong việc lựa chọn giữa Powershell vs CMD – hai công cụ dòng lệnh phổ biến nhưng khác biệt về sức mạnh và mục đích sử dụng. Bạn đang cần chạy vài lệnh nhanh hay muốn tự động hóa toàn bộ quy trình? Nếu chưa rõ nên chọn công cụ nào, bài viết này sẽ cung cấp những thông tin bạn cần để đưa ra quyết định phù hợp.

Đọc bài viết sau để biết thêm về:

  • Tổng quan về Powershell
  • Tổng quan về CMD
  • So sánh Powershell và CMD
  • Khi nào nên dùng Powershell? Khi nào nên dùng CMD?
  • Ví dụ sử dụng thực tế của Powershell và CMD

Tổng quan về Powershell

PowerShell là một công cụ dòng lệnh và ngôn ngữ kịch bản do Microsoft tạo ra. Ban đầu chỉ chạy trên Windows, phiên bản cũ hiện đã dừng phát triển tính năng. Phiên bản mới, cũng mang tên PowerShell, được xây dựng trên .NET mã nguồn mở và hoạt động trên nhiều hệ điều hành như Windows, Linux và macOS.

PowerShell sử dụng cmdlets – các lớp .NET chuyên biệt giúp thực hiện tác vụ hệ thống hiệu quả. Nó hỗ trợ biến, vòng lặp, hàm và các tính năng scripting nâng cao như xử lý lỗi, xác thực tham số.

Đọc thêm: PowerShell là gì chi tiết: Tính năng, Cài đặt, Mẹo sử dụng nên biết

Một trong những điểm mạnh của PowerShell là tích hợp sâu với .NET, mang lại nhiều lợi ích như:

  • Sử dụng trực tiếp bất kỳ lớp .NET nào trong script
  • Tạo và thao tác với đối tượng .NET tùy chỉnh
  • Tương tác với COM objects, WMI và các công nghệ Windows khác
  • Khai thác API và hàm .NET để mở rộng khả năng tự động hóa

Các vị trí thường sử dụng Powershell là:

  • System Administrator: Quản lý máy chủ, người dùng, quyền truy cập, cấu hình mạng và bảo mật hệ thống.
  • DevOps Engineer: Tự động hóa triển khai, quản lý hạ tầng, tích hợp với CI/CD, Docker, Kubernetes.
  • Software Developer: Viết script để kiểm thử, triển khai phần mềm, thao tác với API, JSON, XML.
  • Chuyên gia bảo mật: Giám sát hệ thống, kiểm tra quyền truy cập, phát hiện mối đe dọa.
  • Database Administrator (DBAs): Quản lý SQL Server, backup, restore, giám sát hiệu suất.
  • Power Users: Tự động hóa tác vụ, tối ưu công việc, quản lý hệ thống hiệu quả hơn.

Tổng quan về CMD

Command Prompt, hay còn gọi là Windows Command Processor, thường được biết đến với các tên khác như command shell, cmd prompt, hoặc theo tệp thực thi của nó là cmd.exe.

Mặc dù đôi khi bị nhầm lẫn với DOS prompt hoặc MS-DOS, Command Prompt thực chất là một chương trình của Windows, mô phỏng nhiều lệnh dòng lệnh của MS-DOS nhưng không phải là MS-DOS thực sự.

CMD sẽ mang lại nhiều lợi ích:

  • Cú pháp đơn giản, phù hợp với người mới làm quen với dòng lệnh.
  • Cho phép thao tác tệp tin, thư mục, quản lý tiến trình và kiểm tra kết nối mạng một cách nhanh chóng.
  • Các lệnh được thực thi trực tiếp mà không cần giao diện đồ họa, giúp tiết kiệm thời gian cho những tác vụ đơn giản.
  • Không cần cài đặt thêm, CMD có thể được mở ngay từ hệ điều hành.

Các vị trí thường sử dụng CMD là:

  • Người dùng phổ thông: Kiểm tra kết nối mạng (ping), xem danh sách tệp (dir), tạo/xóa thư mục (mkdir, rmdir).
  • System Administrator: Chạy các lệnh nhanh để kiểm tra hoặc cấu hình hệ thống trước khi sử dụng công cụ nâng cao hơn như PowerShell.
  • IT Technician & Support Specialist: Xử lý sự cố hệ thống, kiểm tra trạng thái mạng và thực hiện các tác vụ quản trị đơn giản.
  • Software Developer: Thực thi các lệnh cơ bản để điều hướng hệ thống tệp, biên dịch mã nguồn hoặc chạy tập lệnh đơn giản.

So sánh Powershell vs CMD

Mức độ phát triển

  • CMD: Được giới thiệu từ năm 1987, CMD đã trở thành một phần không thể thiếu của hệ điều hành Windows. Tuy nhiên, việc phát triển tính năng mới cho CMD đã chững lại, khiến nó không còn đáp ứng tốt nhu cầu quản trị hệ thống hiện đại.
  • PowerShell: Dù xuất hiện sau CMD, PowerShell liên tục được cập nhật và cải tiến, trở thành công cụ quản trị mạnh mẽ hơn.

Khả năng hoạt động đa nền tảng

  • CMD: Chỉ hoạt động trên hệ điều hành Windows, không hỗ trợ macOS hay Linux.
  • PowerShell: PowerShell Core (phiên bản 6.x) là phiên bản hỗ trợ đa nền tảng đầu tiên, hỗ trợ Windows, Linux và MacOS. Từ phiên bản PowerShell 7+ là phiên bản đa nền tảng chính thức thay thế cho PowerShell Core.

Ngôn ngữ và cú pháp

  • CMD: Sử dụng cú pháp lệnh đơn giản theo phong cách MS-DOS.
  • PowerShell: Dựa trên cmdlets với cấu trúc Verb-Noun, chẳng hạn:
    • Get-Service – Hiển thị thông tin dịch vụ.
    • Get-Process – Liệt kê tiến trình đang chạy.
    • Get-ChildItem – Xem danh sách tệp và thư mục.
    • Hỗ trợ alias (tên thay thế) giúp gõ lệnh nhanh hơn, ví dụ: ls thay vì Get-ChildItem.

Đọc thêm: Top 30+ các lệnh trong Powershell phổ biến nhất

Khả năng chuyển hướng đầu ra

  • CMD: Hỗ trợ chuyển hướng cơ bản (>, >>, <), nhưng không có khả năng xử lý dữ liệu nâng cao.
  • PowerShell: Hỗ trợ pipeline (|), cho phép chuyển đổi dữ liệu giữa các lệnh mà vẫn giữ nguyên kiểu dữ liệu. Ví dụ: Get-Process | Where-Object {$_.Name -like “Microsoft*”}

Định dạng đầu ra

  • CMD: Chỉ xuất dữ liệu dưới dạng văn bản thuần, gây khó khăn khi xử lý dữ liệu có cấu trúc.
  • PowerShell: Xuất dữ liệu dưới dạng đối tượng, có thể định dạng theo bảng (Format-Table), danh sách (Format-List), hoặc xuất ra tệp CSV (Export-Csv).

Hỗ trợ ngôn ngữ kịch bản (Scripting)

  • CMD: Hỗ trợ tập lệnh batch (.bat, .cmd), nhưng thiếu tính năng hiện đại như xử lý lỗi, cấu trúc điều khiển nâng cao.
  • PowerShell: Hỗ trợ lập trình hướng đối tượng, tích hợp .NET, xử lý lỗi tốt, phù hợp để tự động hóa các tác vụ phức tạp như tương tác API, thao tác dữ liệu.

Thư viện và Module

  • CMD: Không hỗ trợ thư viện và module, hạn chế trong việc mở rộng tính năng.
  • PowerShell: Có quyền truy cập đầy đủ vào .NET libraries, hỗ trợ làm việc với cơ sở dữ liệu, dịch vụ web, XML.

Tích hợp WMI (Windows Management Instrumentation)

WMI (Windows Management Instrumentation) là công nghệ của Microsoft cho phép quản lý, giám sát hệ thống Windows, cung cấp thông tin về phần cứng, phần mềm, tiến trình, dịch vụ của hệ thống.

  • CMD: Chỉ có công cụ wmic, xuất dữ liệu dưới dạng văn bản, không hỗ trợ quản lý nâng cao.
  • PowerShell: Truy cập WMI trực tiếp qua Get-WmiObject, cho phép thao tác dữ liệu, tự động hóa WMI và truy vấn bằng WQL.

Kết nối dịch vụ Microsoft trực tuyến

  • CMD: Không hỗ trợ tích hợp với các dịch vụ đám mây của Microsoft.
  • PowerShell: Hỗ trợ tích hợp Azure, Microsoft 365 thông qua các cmdlet như Connect-AzAccount để đăng nhập trực tiếp vào Azure.

Hỗ trợ chương trình bên thứ ba

  • CMD: Hỗ trợ các chương trình Windows gốc, nhưng hạn chế trong việc tương tác với các công cụ bên ngoài.
  • PowerShell: Hỗ trợ nhiều chương trình của bên thứ ba, cho phép tạo cmdlets tùy chỉnh để quản lý hệ thống linh hoạt hơn.

Hệ thống trợ giúp

  • CMD: Chỉ cung cấp trợ giúp cơ bản với /help hoặc /?.
  • PowerShell: Hỗ trợ lệnh Get-Help, cung cấp tài liệu chi tiết, cú pháp và ví dụ minh họa cho từng cmdlet.

Tóm tắt các điểm khác biệt giữa Powershell vs CMD

Tiêu chí Powershell CMD
Mức độ phát triển Hiện đại, liên tục được phát triển và cải tiến. Ra mắt từ 1987, ổn định nhưng ít cập nhật mới.
Hỗ trợ đa nền tảng Hỗ trợ Windows, macOS, Linux từ phiên bản 6.. Chỉ hoạt động trên Windows.
Ngôn ngữ & cú pháp Dùng cmdlets theo cú pháp Verb-Noun, hỗ trợ alias. Cú pháp đơn giản, giống MS-DOS.
Chuyển hướng đầu ra Hỗ trợ pipeline ` | ` Hỗ trợ cơ bản (>, >>).
Định dạng đầu ra Xuất dữ liệu dưới dạng đối tượng, có thể định dạng thành bảng, danh sách, CSV. Văn bản thuần, khó xử lý dữ liệu có cấu trúc.
Ngôn ngữ kịch bản Hỗ trợ lập trình hướng đối tượng, tự động hóa mạnh mẽ với .NET. Hỗ trợ tập lệnh .bat, .cmd, thiếu tính năng hiện đại.
Thư viện & module Truy cập đầy đủ thư viện .NET, hỗ trợ nhiều chức năng mở rộng. Không hỗ trợ thư viện/module.
Tích hợp WMI Truy vấn WMI qua Get-WmiObject, hỗ trợ tự động hóa và WQL. Hỗ trợ cơ bản với wmic, chỉ xuất dữ liệu dạng text.
Kết nối dịch vụ Microsoft Hỗ trợ kết nối trực tiếp với Azure, Microsoft 365 thông qua cmdlets. Không có hỗ trợ tích hợp Microsoft 365, Azure.
Hỗ trợ chương trình bên thứ ba Hỗ trợ rộng rãi, cho phép tạo cmdlets tùy chỉnh để tích hợp sâu hơn. Hạn chế, chủ yếu hỗ trợ chương trình Windows gốc.
Hệ thống trợ giúp Get-Help cung cấp hướng dẫn chi tiết, cú pháp, ví dụ minh họa. Trợ giúp cơ bản với /help hoặc /?.

Khi nào nên sử dụng Powershell? Khi nào nên sử dụng CMD?

Khi nào sử dụng CMD?

CMD có giao diện đơn giản, dễ sử dụng và đã tồn tại từ lâu. Bạn nên dùng CMD trong các trường hợp sau:

  • Thực thi các lệnh nhanh và đơn giản: CMD phù hợp khi bạn cần chạy các lệnh cơ bản như điều hướng thư mục, kiểm tra kết nối mạng (ping), hoặc tạo/xóa tệp tin mà không cần đến các tính năng nâng cao.
  • Chạy các công cụ dòng lệnh của bên thứ ba: Một số phần mềm, đặc biệt là những phần mềm cũ hoặc dành riêng cho Windows, chỉ hỗ trợ CMD. Ví dụ: Các công cụ như diskpart, netstat hoạt động tốt hơn trên CMD.
  • Chạy các tập lệnh batch cũ: Nếu bạn có các tập tin .bat hoặc .cmd đã viết từ trước và không muốn chuyển đổi sang PowerShell, CMD vẫn là lựa chọn phù hợp. Những tập lệnh này thường dùng để tự động hóa các tác vụ đơn giản như sao lưu tệp hoặc khởi động chương trình.

Khi nào sử dụng Powershell?

PowerShell mạnh mẽ hơn, có khả năng lập trình và tự động hóa nâng cao. Bạn nên sử dụng PowerShell khi:

  • Tự động hóa tác vụ và quản lý cấu hình hệ thống: PowerShell cho phép viết script phức tạp để quản lý toàn bộ hệ thống, chẳng hạn như kiểm tra và cập nhật phần mềm, cài đặt dịch vụ hoặc quản lý tiến trình một cách tự động.
  • Quản trị người dùng và sự kiện hệ thống: Quản trị viên hệ thống có thể sử dụng PowerShell để tạo, chỉnh sửa, xóa tài khoản người dùng trong Active Directory hoặc giám sát các sự kiện trong Windows Event Logs.
  • Quản lý tài nguyên đám mây: Nếu bạn làm việc với các nền tảng đám mây như Microsoft Azure hoặc AWS, PowerShell cung cấp các module chính thức để giúp bạn quản lý tài nguyên một cách dễ dàng, như khởi tạo máy chủ ảo hoặc cấu hình dịch vụ.
  • Xử lý và phân tích dữ liệu: Không giống như CMD, PowerShell có thể làm việc với dữ liệu dưới dạng đối tượng, cho phép lọc, xử lý và xuất dữ liệu ra nhiều định dạng như CSV, JSON hoặc XML. Điều này rất hữu ích khi làm việc với dữ liệu lớn hoặc khi cần tích hợp với các hệ thống khác.

Ví dụ sử dụng thực tế giữa Powershell vs CMD

Kiểm tra kết nối mạng

  • CMD:

Nếu bạn muốn kiểm tra nhanh trạng thái kết nối internet, có thể sử dụng lệnh: ping google.com CMD sẽ hiển thị kết quả bằng văn bản đơn giản, cho biết thời gian phản hồi và tỷ lệ mất gói tin.

  • PowerShell:

Nếu cần kết quả chi tiết hơn hoặc muốn xuất dữ liệu ra file CSV để phân tích, PowerShell là lựa chọn tốt hơn: Test-NetConnection -ComputerName google.com | Export-Csv network_results.csv Lệnh này không chỉ kiểm tra kết nối mà còn lưu kết quả dưới dạng file CSV để dễ dàng xử lý sau này.

Quản lý thư mục và tệp tin

  • CMD:

Để liệt kê tất cả các tệp trong một thư mục, bạn có thể dùng lệnh: dir C:\Users\Documents Lệnh này chỉ hiển thị danh sách tệp dưới dạng văn bản.

  • PowerShell:

Nếu bạn muốn lọc chỉ các tệp có phần mở rộng .txt và sắp xếp theo ngày tạo, PowerShell sẽ linh hoạt hơn: Get-ChildItem C:\Users\Documents -Filter *.txt | Sort-Object CreationTime Lệnh này giúp bạn tìm nhanh các tệp cụ thể và sắp xếp chúng theo thứ tự mong muốn.

Quản lý tiến trình hệ thống

  • CMD:

Để xem danh sách các tiến trình đang chạy, bạn có thể dùng: tasklist Kết quả chỉ hiển thị danh sách tên tiến trình và ID.

  • PowerShell:

Nếu bạn muốn tìm kiếm tiến trình cụ thể và dừng nó, PowerShell có thể giúp bạn: Get-Process | Where-Object {$_.Name -like “chrome”} | Stop-Process Lệnh này tìm tất cả tiến trình có tên chứa “chrome” và tự động đóng chúng.

Tự động hóa quản lý người dùng

  • CMD:

Để tạo một tài khoản người dùng mới trong Windows, bạn có thể dùng lệnh: net user NewUser Password123 /add Đây là cách đơn giản để thêm người dùng nhưng không hỗ trợ tùy chỉnh nâng cao.

  • PowerShell:

Nếu bạn cần tạo tài khoản với các thông tin chi tiết hơn như đặt quyền truy cập hoặc yêu cầu thay đổi mật khẩu lần đăng nhập đầu tiên, PowerShell sẽ hữu ích hơn: New-LocalUser -Name “NewUser” -Password (ConvertTo-SecureString “Password123” -AsPlainText -Force) -FullName “New User” -Description “Temporary Account” Lệnh này cung cấp nhiều tùy chọn hơn so với CMD.

Quản lý dịch vụ Windows

  • CMD:

Để khởi động lại một dịch vụ như Windows Update, bạn có thể dùng: net stop wuauserv && net start wuauserv Lệnh này dừng và khởi động lại dịch vụ nhưng không cung cấp thêm thông tin chi tiết.

  • Powershell:

PowerShell cung cấp nhiều tùy chọn hơn để quản lý dịch vụ, chẳng hạn như kiểm tra trạng thái trước khi dừng hoặc khởi động lại: Get-Service -Name wuauserv | Restart-Service -Force Bạn cũng có thể xuất nhật ký hoạt động của dịch vụ để kiểm tra lỗi nếu cần.

Tình huống Powershell CMD
Kiểm tra kết nối mạng Test-NetConnection google.com ping google.com
Quản lý tệp tin `Get-ChildItem C:\Users\Documents -Filter *.txt dir C:\Users\Documents
Kiểm tra tiến trình `Get-Process tasklist
Tạo người dùng New-LocalUser -Name “NewUser” -Password (ConvertTo-SecureString “Password123” -AsPlainText -Force) net user NewUser Password123 /add
Quản lý dịch vụ `Get-Service -Name wuauserv net stop wuauserv && net start wuauserv

Các câu hỏi thường gặp về Powershell vs CMD

PowerShell có thể làm được mọi thứ mà CMD có thể làm không? 

PowerShell có thể thực hiện mọi tác vụ mà CMD có thể làm, vì nó hỗ trợ tất cả các lệnh CMD và bổ sung nhiều tính năng mạnh mẽ hơn. Tuy nhiên, PowerShell sử dụng cú pháp khác với cmdlets thay vì các lệnh đơn giản, nên có thể cần thời gian để làm quen. Nhờ khả năng xử lý đối tượng và hỗ trợ tự động hóa, PowerShell là lựa chọn tối ưu hơn so với CMD trong hầu hết các tình huống.

PowerShell có thể thay thế CMD không?

PowerShell có thể thay thế CMD trong hầu hết các trường hợp vì nó hỗ trợ đầy đủ các lệnh CMD và cung cấp nhiều tính năng mạnh mẽ hơn. Tuy nhiên, CMD vẫn hữu ích cho các tác vụ đơn giản và chạy các tập lệnh cũ trong môi trường Windows. 

Do đó, việc lựa chọn giữa PowerShell vs CMD phụ thuộc vào nhu cầu sử dụng và mức độ phức tạp của công việc.

Có thể chạy lệnh CMD trong Powershell không? 

Có, PowerShell có thể chạy hầu hết các lệnh CMD vì nó hỗ trợ tương thích ngược với Command Prompt. Người dùng chỉ cần nhập lệnh CMD trực tiếp vào PowerShell mà không cần thay đổi cú pháp. Điều này giúp PowerShell trở thành một lựa chọn linh hoạt hơn trong so sánh PowerShell vs CMD.

CMD và PowerShell có hỗ trợ scripting không?

Cả CMD và PowerShell đều hỗ trợ scripting, nhưng PowerShell mạnh mẽ hơn nhờ cú pháp hiện đại và khả năng xử lý đối tượng. CMD sử dụng các tệp batch (.bat, .cmd) với cú pháp đơn giản, trong khi PowerShell hỗ trợ scripting nâng cao với ngôn ngữ dựa trên .NET. Vì vậy, trong so sánh PowerShell vs CMD, PowerShell là lựa chọn tốt hơn cho tự động hóa và quản lý hệ thống phức tạp.

Tổng kết Powershell vs CMD

Bài viết trên đã cung cấp những thông tin cơ bản mà bạn cần biết trước khi lựa chọn sử dụng Powershell và CMD. Tóm lại, nếu bạn cần một công cụ đơn giản để quản lý tệp hoặc thư mục, CMD là lựa chọn đủ dùng. Tuy nhiên, nếu muốn tự động hóa tác vụ phức tạp và tích hợp sâu với hệ thống, PowerShell sẽ là giải pháp tối ưu hơn.

Đọc thêm: Top 20+ câu hỏi phỏng vấn về Powershell thường gặp